Jesman Krzysztof h. Korczak (zm. 1687), wojewoda smoleński, oberszter litewskich wojsk cudzoziemskiego autoramentu. Syn zapewne Krzysztofa Jesmana Synkowskiego, podsędka słonimskiego; młode lata spędził za granicą na «dziełach rycerskich». Z Januszem Radziwiłłem odbył wyprawy przeciw Kozakom i Moskwie w l. 1649–55. Dn. 23 VIII 1655 r. przystąpił do zawiązanej w Wierzbołowie konfederacji wojska litewskiego, wyłamującego się z posłuszeństwa wobec hetmana Janusza Radziwiłła. W początkach września 1655 r. J. należał do poselstwa wojska litewskiego, które udało się do Jana Kazimierza do Wolborza i 8 IX uzyskało obietnicę oddania wojsku dóbr J. Radziwiłła. Dn. 29 XII 1655 r. przystąpił J. do konfederacji w Tyszowcach. W r. 1656 był rotmistrzem pow. słonimskiego. Po zdobyciu 17 I 1657 r. przez hetmana W. Gosiewskiego Birż został ich komendantem i obrońcą przed Szwedami. W r. 1659 otrzymał chorąstwo słonimskie. W r. 1661 został przez marszałka wojska związkowego mianowany generałem-lejtnantem wojsk cudzoziemskich należących do związku. Oskarżony o udział w zamordowaniu W. Gosiewskiego i K. Żeromskiego i o porozumiewanie się z Wiedniem, w kwietniu 1663 r. został aresztowany. Kanclerz K. Pac domagał się odstawienia go do Malborka. Dzięki wstawiennictwu wojska cudzoziemskiego, które zaręczyło za niego, został wypuszczony na wolność. W r. 1665 był gubernatorem Wilna i dozorował odbudowy jego obwarowań. Obrany posłem na sejm 1668 r., atakował stronnictwo francuskie. W r. 1672 mianowany kasztelanem nowogrodzkim, w 1677 został wojewodą smoleńskim. Zmarł na tym urzędzie w r. 1687. Współcześnie z nim żył inny Krzysztof Jesman, kasztelan miński i starosta wisztyniecki, zmarły w 1697 r.

Enc. Org.; Enc. Wojsk.; Boniecki; Kojałowicz W. W., Herbarz rycerstwa W. X. Litewskiego tak zwany Compendium, Wyd. F. Piekosiński, „Herold Pol.” 1897; Wolff, Senatorowie W. Ks. Lit.; – Codello A., Konfederacja wojskowa na Litwie w latach 1659–1663, Studia i Mater. do Hist. Wojsk., W. 1960 VI z. 1 s. 39, 43–4; Kersten A., Z badań nad konfederacją tyszowiecką, „Roczn. Lubelski” T. 1: 1958; Kotłubaj E., Życie Janusza Radziwiłła, Wil. 1859 s. 366; – Medeksza S. F., Księga pamiętnicza wydarzeń zaszłych na Litwie 1654–1668, Wyd. W. Seredyński, Kr. 1875; Pamiętniki historyczne do wyjaśnienia spraw publicznych w Polsce w XVII w. posługujące, w dziennikach domowych Obuchowiczów i Cedrowskiego pozostałe, Wyd. M. Baliński, Wil. 1859 s. 106; – AGAD: Arch. Radziwiłłów dz. II teka 10 nr 1299, 1301, 1303; B. Czart.: rkp. 2247 nr 12 s. 85–6.

Tadeusz Wasilewski